ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ
ΗΜΕΡΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα όπου η εξουσία
πηγάζει και εξασκείται από το λαό. Η ετυμολογία της λέξης βρίσκεται στα
συνθετικά «δήμος» (το σύνολο ή η συνέλευση των ανθρώπων που έχουν πολιτικά
δικαιώματα) και «κράτος» (δύναμη, εξουσία, κυριαρχία).
Ο Περικλής στον "Επιτάφιο" αναφέρει ότι
"καλείται το πολίτευμά μας δημοκρατία λόγω του ότι η κυβέρνηση του κράτους
βρίσκεται όχι στα χέρια των λίγων, αλλά των πολλών".
Η δημοκρατία θεμελιώθηκε στην Αθήνα λίγο πριν από
την έναρξη του 5ου π. Χ. αιώνα. Αρχίζει με τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη.
Συγκεκριμένα:
· Χώρισε τους Αθηναίους σε 10 φυλές με
δέκα δήμους η καθεμιά.
· Σε κάθε φυλή φρόντισε να ανήκουν πολίτες
από διάφορες περιοχές της Αττικής και έτσι οι πλούσιοι ευγενείς έπαψαν να
αποτελούν μόνοι τους μια ισχυρή τάξη και αναμίχθηκαν με τους υπόλοιπους
συμπολίτες τους.
·
Ο Κλεισθένης έδωσε όλη την εξουσία στην
εκκλησία του δήμου.
· Από αυτήν εκλέγονταν και οι 10 στρατηγοί
που διοικούσαν όχι μόνο το στρατό, αλλά και το ίδιο το κράτος.
· Η βουλή των 400 του Σόλωνα αντικαταστήθηκε
από νέα βουλή με 500 βουλευτές. Αυτοί έβγαιναν κάθε χρόνο με κλήρο 50 από κάθε
φυλή. Έτσι, όλοι οι πολίτες είχαν πιθανότητα να γίνουν κάποτε βουλευτές.
· Έργο της βουλής ήταν να προετοιμάζει τα θέματα
που θα συζητούσε η εκκλησία του δήμου.
Επίσης, ο Κλεισθένης, για να προστατέψει το νέο
πολίτευμα, καθιέρωσε τον οστρακισμό.
Κάθε πολίτης έγραφε πάνω σε ένα κομμάτι από σπασμένο
αγγείο (όστρακο) το όνομα του πολιτικού που τον θεωρούσε πιο επικίνδυνο για τη
δημοκρατία. Μετρούσαν κατόπιν τα όστρακα και εξόριζαν για 10 χρόνια όποιον είχε
συγκεντρώσει 6 χιλιάδες όστρακα με το όνομά του.
Έτσι γεννήθηκε στην Αθήνα η δημοκρατία, το πολίτευμα
που δίνει σε όλους του πολίτες το δικαίωμα αλλά και το καθήκον να συμμετέχουν
στη διακυβέρνηση του κράτους.
Η δημοκρατία ήταν μια από τις πιο σημαντικές
κατακτήσεις των αρχαίων Ελλήνων.
Η αληθινή όμως συνείδηση του δημοκρατικού ιδεώδους
αναπτύσσεται προοδευτικά, στη διάρκεια του 5ου αιώνα, όταν η Αθήνα ήλθε
αντιμέτωπη αρχικά με τους μηδικούς πολέμους, οι οποίοι την έφεραν σε αντίθεση
με το απολυταρχικό καθεστώς της Περσίας, και, στη συνέχεια, στο τέλος του
αιώνα, με το ολιγαρχικό πολίτευμα της Σπάρτης.
Η λέξη δημοκρατία εμφανίζεται για πρώτη φορά στον
Ηρόδοτο, αλλά, αν εξετάσουμε τα κείμενα που εξυμνούσαν το δημοκρατικό ιδεώδες,
σε αντίθεση με τα άλλα πολιτεύματα, και, ιδιαίτερα, στην εποχή του Περικλή ή
στα επόμενα χρόνια, δύο αρχές αναδύονται καθαρά:
·
Αρχικά, οι γραπτοί νόμοι, κοινοί για
όλους, έγκυροι για όλους που ο αδύνατος μπορεί να απαντήσει στην προσβολή του
ισχυρού, και ο μικρός, αν έχει δίκιο, να νικήσει το μεγάλο. Όλοι οι πολίτες
είναι ίσοι και οι νόμοι συνεπώς προστατεύουν τους αδύνατους.
·
Η δεύτερη αρχή είναι αυτή που μας
παρέχει τη δυνατότητα, αν το επιθυμούμε, να παρεμβαίνουμε στη συνέλευση, να
συμμετέχουμε στη διαχείριση της πόλης, και ο όρος αυτός αντιπροσωπεύει την ίδια
την ιδέα της ελευθερίας και της ισότητας, δύο λέξεις που γνωρίζουμε καλά
σήμερα. Στον Επιτάφιο Λόγο, που ο Θουκυδίδης αποδίδει στον Περικλή, αναφέρεται
ότι "κάθε πολίτης προτιμάται στα ανώτερα αξιώματα όχι λόγω της καταγωγής
του, αλλά της προσωπικής του αξίας σε κάποιο κλάδο".
Το πολίτευμα αυτό κρατάει την ονομασία του μέχρι
σήμερα αφού η ουσία του και οι αρχές του παραμένουν οι ίδιες.
Η Δημοκρατία δεν είναι απλά μόνο ένα πολίτευμα.
Είναι τρόπος ζωής, είναι το πολίτευμα της ευτυχίας και της προόδου γιατί
ελευθερώνει τον άνθρωπο και του επιτρέπει να αξιοποιεί τις δυνάμεις του στην
κοινωνία για ένα καλύτερο μέλλον.
Κέντρο της δημοκρατικής Πολιτείας είναι το
Κοινοβούλιο.
Εκεί συνεδριάζουν οι βουλευτές, πρωταγωνιστές και
θεματοφύλακες της Δημοκρατίας. Η Ιστορία έχει δείξει ότι ο δρόμος της
Δημοκρατίας και του Κοινοβουλευτισμού δεν ήταν εύκολος.
Η Δημοκρατία στην Ελλάδα κατακτήθηκε. Κατακτήθηκε με
αγώνες, με θυσίες. Με συλλογική πίστη σε μια κοινωνία ανθρωπιάς, ελευθερίας. Σήμερα,
η Δημοκρατία έχει εδραιωθεί στη συνείδηση των πολιτών και μοιάζει να μην
κινδυνεύει. Πράγματι, η Δημοκρατία δεν κινδυνεύει από επίδοξους
πραξικοπηματίες.
Κινδυνεύει, όμως, από την απαξίωση των θεσμών και τη
διολίσθησή της σε μια Δημοκρατία των τύπων, χωρίς ουσία, χωρίς συμμετοχή.
Επίσης πρέπει να επικρατεί ταυτόχρονα με τη
δημοκρατία και η πολιτική ανεκτικότητα. Δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατία αν
όλοι μας και ο καθένας χωριστά δεν δείχνουμε ανεκτικότητα για τις ιδέες, τις
αρχές και τις απόψεις των συμπολιτών μας. Η ανεκτικότητα είναι θεμελιώδες
στοιχείο της ελευθερίας. Και αναγκαίο βέβαια στοιχείο της ανεκτικότητας είναι η
άσκηση της στο πλαίσιο της δημοκρατίας, αλλιώς οι ακρότητες είναι βέβαιο ότι θα
οδηγήσουν στην ακύρωση της ελευθερίας και στην υπονόμευση της δημοκρατίας.
Η 15η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε από τον Ο.Η.Ε. σαν
παγκόσμια ημέρα εορτασμού της Δημοκρατίας. Γιορτάζουμε την ιστορία και το
μέλλον της, τη συμβολή της στην ανθρώπινη πορεία και ζωή , την εγκατάστασή της
σε πολλές χώρες. Ειδικά εμείς οι Έλληνες γιορτάζουμε το μεγαλύτερο δώρο που
κάναμε στην ανθρωπότητα και ευχόμαστε και οι επόμενες γενιές να δυναμώσουν τη
δημοκρατία δίνοντας ουσιαστική σημασία και στην πολιτική ανεκτικότητα.
