Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, με απόφασή της στις 17 Δεκεμβρίου 1999, ανακήρυξε την 25η Νοεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών για να αναδείξει ένα σημαντικό πρόβλημα με παγκόσμια διάσταση. Η Ημέρα αυτή είχε καθιερωθεί ήδη από το 1981 από γυναικείες οργανώσεις, σε ανάμνηση της φρικτής δολοφονίας των τριών αδελφών Μιραμπάλ, πολιτικών αγωνιστριών από την Δομινικανή Δημοκρατία, με διαταγή του δικτάτορα Τρουχίλο στις 25 Νοεμβρίου 1960.

Η παγκόσμια διάσταση του προβλήματος

Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΟΗΕ μια στις τρεις γυναίκες ή κορίτσια βιώνουν σωματική ή σεξουαλική βία κατά τη διάρκεια της ζωής τους, συνήθως από κάποιον στενό συγγενή τους. Μόνο το 52% των γυναικών που έχουν παντρευτεί ή συζούν, αποφασίζουν ελεύθερα σχετικά με τις σεξουαλικές σχέσεις, τη χρήση αντισυλληπτικών και την υγειονομική περίθαλψη, ενώ 750.000.000 γυναίκες και κορίτσια σε όλο τον κόσμο παντρεύτηκαν πριν κλείσουν τα 18 τους χρόνια και 200.000.000 υπέστησαν ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

Μια στις δύο γυναίκες που σκοτώθηκαν σε όλο τον κόσμο έχασαν τη ζωή τους από τους συντρόφους ή την οικογένειά τους, ενώ μόνο ένας στους 20 άνδρες σκοτώθηκαν υπό παρόμοιες συνθήκες. Το 71% όλων των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων παγκοσμίως είναι γυναίκες ή κορίτσια και 3 στις 4 από αυτές είναι θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Μάλιστα, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση του ΟΗΕ, η βία κατά των γυναικών είναι εξίσου σοβαρή αιτία θανάτου με αυτή του καρκίνου.

Η ελληνική διάσταση του προβλήματος

Στην Ελλάδα, η οικονομική κρίση φαίνεται να καλλιεργεί το έδαφος για εντάσεις που πολλές φορές καταλήγουν στην εκδήλωση βίας διαφόρων μορφών κατά των γυναικών. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει η μ.κ.ο ActionAid έπειτα από έρευνα που διεξήγαγε μεταξύ Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2018 και βασίστηκε στα πορίσματα συνεντεύξεων με επαγγελματίες που διαχειρίζονται περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας στην Αθήνα και τον Πειραιά.

Πολλά, αν όχι τα περισσότερα, περιστατικά βίας δεν έρχονται ποτέ στο φως, αφού δεν καταγγέλλονται στις αρχές, αλλά ούτε αναφέρονται στις αρμόδιες οργανώσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και ένας στους τέσσερις κατοίκους στην Ελλάδα γνωρίζουν ένα θύμα ενδοοικογενειακής βίας στη γειτονιά τους, πάνω από οχτώ στους δέκα δεν θεωρούν την ενδοοικογενειακή βία συνηθισμένο πρόβλημα.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες στατιστικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μία στις τέσσερις Ελληνίδες άνω των 15 έχει βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία τουλάχιστον μια φορά στη ζωή της. Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με μελέτες το 21,3% των Ελληνίδων βιώνουν περιστατικά σωματικής ή σεξουαλικής βίας αλλά δεν το αναφέρουν, ποσοστό που είναι κατά 10 μονάδες πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ (Ινστιτούτο Ισότητας της ΕΕ, 2017).

Τα χαμηλά ποσοστά καταγγελιών των περιστατικών βίας λειτουργούν ιδιαίτερα επιβαρυντικά σε ένα τόσο μείζον κοινωνικό ζήτημα, αφενός γιατί η συνεχόμενη έκθεση σε βία αφορά παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και αφετέρου γιατί δεν μπορεί να υπάρξει ούτε απονομή δικαιοσύνης ούτε κατάλληλη στήριξη των θυμάτων.

Αναφορικά με τη βία μεταξύ συντρόφων και τα θύματα βίας που κάλεσαν τη γραμμή SOS της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) από τον Νοέμβριο του 2016 έως τον Νοέμβριο του 2017, πρόκειται ως επί το πλείστον για Ελληνίδες (87%), που αντιπροσωπεύουν όλες ηλικιακές κατηγορίες, μορφωτικά επίπεδα, και εργασιακές καταστάσεις.

Αντίστοιχα, και οι δράστες προέρχονται από ποικίλα δημογραφικά και κοινωνικο-οικονομικά υπόβαθρα, όπως δείχνει αναλυτικά μια πρόσφατη μελέτη πεδίου για λογαριασμό της Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων (ΓΓΙΦ, 2018). Ωστόσο, μια ανάλυση των στατιστικών ευρημάτων, αποκαλύπτει την ύπαρξη συγκεκριμένων τάσεων. Ηλικιακά, η πλειοψηφία των δραστών, κοντά δηλαδή στο 70%, είναι μεταξύ 35 και 54 ετών, ενώ ένα πολύ μικρό ποσοστό (4,48%) φαίνεται να είναι νεαρότερης ηλικίας.

Σχετικά με το μορφωτικό επίπεδο, παρατηρείται μια ελαφριά υπερεκπροσώπηση αντρών χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου ανάμεσα στους δράστες, σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό Ελλήνων αντρών. Χαρακτηριστικά, 33,3% των δραστών ενδοοικογενειακής βίας δεν έχουν ολοκληρώσει την δευτεροβάθμια υποχρεωτική εκπαίδευση. Για εκείνους που έχουν ολοκληρώσει υποχρεωτική δευτεροβάθμια αλλά όχι τριτοβάθμια εκπαίδευση, το ποσοστό των δραστών είναι 37,7%, ενώ για εκείνους πιο έχουν ολοκληρώσει και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, το ποσοστό είναι 29%.

Όπως επίσης τονίζεται στην έρευνα της ActionAid, η ανεργία των θυμάτων φαίνεται να είναι εκείνη που μετράει περισσότερο σε μια βίαια σχέση ή μάλλον στη συνέχισή της. Ειδικότερα, το 37,7% των γυναικών – θυμάτων που έλαβαν μέρος στην έρευνα ήταν άνεργες, ποσοστό αντίστοιχο με εκείνο των γυναικών που κάλεσαν τη Γραμμή SOS της Γενικής Γραμματείας κατά την περίοδο 2016-2017 (28% ήταν άνεργες ή ανενεργές, σε σύγκριση με 22% που ήταν απασχολούμενες). Άρα συμπερασματικά φαίνεται ότι οι γυναίκες, λόγω της οικονομικής κρίσης, δεν έχασαν μόνο την οικονομική τους δύναμη, αλλά και την δυνατότητα να μένουν μακριά από βίαιους συντρόφους.

Αφιέρωμα στην 28η Οκτωβρίου 1940 - Οι γυναίκες στον πόλεμο του 1940

Οι γυναίκες στον πόλεμο του 1940

Όπως ξέρουμε στον πόλεμο του 1940 εναντίον των Ιταλών εκτός από τους Έλληνες άνδρες στρατιώτες πολέμησαν με ίση ανδρεία και τόλμη και γυναίκες . Συγκεκριμένα είναι αξιοθαύμαστος ο τρόπος που ανταποκρίθηκαν οι γυναίκες εκείνης της εποχής στο κάλεσμα της πατρίδας . Στον πόλεμο του 1940, στην κατοχή και στην αντίσταση αγωνίστηκε μεγάλος αριθμός Ελληνίδων. Ολόκληρη στρατιά γυναικών πρόσφερε τις σωματικές, πνευματικές και ηθικές δυνάμεις της. 

Στο εσωτερικό της χώρας μας, στα μέτωπα του πολέμου 1940-41, αλλά και στη διάρκεια της κατοχής και της εθνικής αντίστασης, στάθηκε ηρωικά δίπλα στους άνδρες πολεμιστές μας, βοηθώντας τους αγωνιζόμενη μέχρι θανάτου για την ελευθερία της πατρίδας. Αποδείχθηκε γνήσια απόγονος των αρχαίων προγόνων της και επάξια απέκτησε τα δικαιώματα που έχουν σήμερα οι γυναίκες όλων των πολιτισμένων κρατών του κόσμου. Η συμμετοχή της Ελληνίδας στον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940, την κατοχή και την αντίσταση στάθηκε καταλυτική για την αίσια έκβαση της εθνικής θριαμβευτικής πορείας. Με την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο του 1940, οι Ελληνίδες προσαρμόστηκαν στις δύσκολες συνθήκες που αντιμετώπιζε η χώρα. 

Είναι αξιοθαύμαστος ο τρόπος που ανταποκρίθηκαν εκείνες οι γυναίκες στο κάλεσμα της πατρίδας . Γιατί ήταν γυναίκες που βρίσκονταν σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους άντρες από άποψη κοινωνικής και πολιτειακής δικαιοσύνης, αφού στερούνταν του δικαιώματος της ψήφου. Ήταν γυναίκες που δεν είχαν αναπτύξει την ψυχολογία της αντίστασης αλλά της υποταγής. Η συμβολή τους ήταν μεγάλη και πολύτιμη. Ένας στρατός απροετοίμαστος για πόλεμο, χωρίς κατάλληλο οπλισμό βρήκε την Ελληνίδα της υπαίθρου αλλά και τη γυναίκα της πόλης θερμό υποστηριχτή, που ανταποκρίθηκε με πάθος για την ελευθερία. Μαζί με τους άντρες δόθηκαν στον αγώνα ολόψυχα. 

Ξύπνησε μέσα στις ψυχές όλων το χρέος να διαφυλάξουν τη γη που τους παρέδωσαν οι πρόγονοι με τόσους αγώνες. Τότε στις δύσκολες στιγμές του έθνους μας η Ελληνίδα πρόσφερε πολλά. 

Αφοσιώθηκε στον μεγάλο αγώνα με ψυχή και σώμα κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πόλεμου στην Πίνδο. Βοήθησε όχι μόνο κουβαλώντας πυρομαχικά κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες σε απάτητα απροσπέλαστα μέρη, σε χαράδρες, μονοπάτια και γκρεμούς αλλά παρέχοντας συγχρόνως στους φαντάρους μας τρόφιμα, ρούχα, κουβέρτες αλλά και κουράγιο. Συγκεκριμένα στα μετόπισθεν οι γυναίκες αντικατέστησαν τους άντρες που είχαν επιστρατευθεί και έπλεκαν ασταμάτητα μάλλινα ρούχα για τις ανάγκες του στρατού. Πολλές νέες κοπέλες εγγράφονταν εθελόντριες στον Ελληνικό Ερυθρό σταυρό και γίνονταν νοσοκόμες. Άλλες που βρίσκονταν κοντά στην πρώτη γραμμή, μετέφεραν πυρομαχικά στους στρατιώτες κάτω από σκληρές καιρικές συνθήκες. Με αυτές τους τις πράξεις προκάλεσαν τον παγκόσμιο θαυμασμό καθώς θεωρούνταν αδιανόητο για εκείνη την εποχή οι γυναίκες να είναι ικανές να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες του πολέμου και την αντιξοότητα των καιρικών συνθηκών. 

Οι γυναίκες των πόλεων και των χωριών επωμίστηκαν τη φροντίδα και την προφύλαξη των αντρών από τα κρυοπαγήματα. Οι Ελληνίδες νοσοκόμες εργάστηκαν με ηρωισμό και αφοσίωση, πολλές μάλιστα από αυτές βρήκαν το θάνατο κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών των νοσοκομείων και πλοίων που μετέφεραν τραυματίες. Πολλές ευκατάστατες γυναίκες έδωσαν χρήματα και κοσμήματα για την ενίσχυση του αγώνα. Άλλες παραχώρησαν ή μίσθωσαν καράβια και τα έθεσαν στην υπηρεσία του αγωνιζόμενου λαού. Γυναίκες μορφωμένες έγραφαν επιστολές-εκκλήσεις προς τις γυναίκες της Ευρώπης και της Αμερικής, με τις οποίες διεκτραγωδούσαν τα δεινά των αγωνιζόμενων και ζητούσαν βοήθεια. Οι εκκλήσεις αυτές είχαν βαθιά απήχηση στο εξωτερικό. 

Ακόμη ιδιαίτερη αναφορά μπορεί και να γίνει σε επιμέρους περιοχές όπου οι γυναίκες έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στις πολεμικές επιχειρήσεις . ιδιαίτερη συμμετοχή και τιτάνια προσπάθεια κατέβαλλαν οι Φλωρινιώτισσες εθελόντριες νοσοκόμες, οι οποίες τιμώνται σήμερα. Με την κήρυξη του πολέμου πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους, άφοβα, με ισχυρή πίστη στη νίκη, γεμάτες καλοσύνη και συμπόνια στους αγωνιζόμενους στρατιώτες μας. Είκοσι γενναίες Φλωρινιώτισσες νοσοκόμες επάνδρωσαν άμεσα τα νεοσυσταθέντα στρατιωτικά νοσοκομεία και περιέθαλψαν τους πρώτους τραυματίες του μετώπου. Εμφορούμενες από εθνικό παλμό και υψηλό αίσθημα ευθύνης δεν κλονίστηκαν από τους αδιάκοπους συναγερμούς και τους ανηλεείς βομβαρδισμούς. 

Συνέχιζαν ακατάβλητες με ευαισθησία και ευσυνειδησία να συμπαραστέκονται στους πληγωμένους και ταλαιπωρημένους πολεμιστές . Η ψυχική αντοχή και το ηρωικό τους φρόνημα αποδείχθηκε από το γεγονός ότι δεν παρείχαν τις υπηρεσίες τους μόνο στο τοπικό νοσοκομείο. Πολλές ακολούθησαν με θάρρος και αυταπάρνηση τις μετασταθμεύσεις του 1ου στρατιωτικού νοσοκομείου σε διάφορες πόλεις, όπως στην Κορυτσά, στα Βασιλικά, στα Γιάννενα και αλλού, μέχρι το τέλος του πολέμου. Η αλτρουιστική προσφορά τους αναγνωρίστηκε από τον Ερυθρό Σταυρό και την πολιτεία που τίμησαν με ανώτατες διακρίσεις αυτές τις νοσοκόμες.

Οι γυναίκες στον αγώνα

"Δεν ντρέπεστε να βγαίνετε κι εσείς οι γυναίκες στα πεζοδρόμια αντί να κάθεστε στο σπίτι σας να κοιτάξετε τα παιδιά σας", είπε κάποιος ασυνείδητος "Έλληνας" σε μια νέα. 

Κι αυτή τον κοίταξε με περιφρόνηση και του απάντησε: 

"Οι Ελληνίδες δεν μπορούν να είναι σκλάβες και μάνες σκλάβων. Σήμερα ο προορισμός μας είναι ο αγώνας για τη ζωή και τη λευτεριά όλων των παιδιών της Ελλάδας". 

Με το στόμα της νέας αυτής απαντούν όλες οι Ελληνίδες. 

Απόσπασμα από ("Ηρωίδες του '43", Γυναικεία δράση, 25-3-43

Αναφορά σε ορισμένες Ελληνίδες Ηρωίδες του 1940

Η 60χρονη μάνα Λουκία Τοπάλη και η 38χρονη κόρη της Σοφία Τοπάλη κρεμασμένες στ ίδιο δέντρο. Η 40χρονη Καλλιόπη Μαράτου – Χρήστου από το Αργοστόλι δολοφονημένη στο 3ο χιλιόμετρο του δρόμου από Θεσσαλονίκη προς το Κιλκίς. Η δεκαεξάχρονη Άννα Θωμάκου – Παυλάκου πυροβολήθηκε απ’ τους Ναζί και έπεσε σε πηγάδι για να σωθεί και να εκτελεστεί λίγους μήνες αργότερα στο Χαϊδάρι. Η Μαργαρίτα Δημοπούλου και η 22χρονη Καίτη Βαϊδου εκτελέστηκαν επίσης στο Χαϊδάρι. Η 18χρονη Ήβη Αθανασιάδου δολοφονήθηκε την ώρα που έγραφε συνθήματα στους τοίχους. Η 25χρονη Αλίκη Χεμίκογλου έπεσε χτυπημένη από τα μανιασμένα φλογοβόλα των Γερμανών.

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Μία μεγάλη ηρωίδα, πολύτεκνη μητέρα, της Εθνικής Αντίστασης κατά της Γερμανικής Κατοχής, εκτελέσθηκε από τους φασίστες την αυγή της 8ης Σεπτεμβρίου 1944, ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο και χορεύοντας τον χορό του Ζαλόγγου, εμψυχώνοντας μέχρι την τελευταία στιγμή τους υπόλοιπους μελλοθανάτους πατριώτες.

Στον Δήμο Αιγάλεω υπάρχει μία πλατεία αφιερωμένη στη Λέλα Καραγιάννη. Γνωρίζουμε όμως πια ήταν η Λέλα Καραγιάννη; Σας τη γνωρίζουμε μέσα από τη διήγηση του ίδιου της του γιού, Βύρωνα Καραγιάννη....:

 Ήταν Άνοιξη του 1941, όταν μετά από σκληρή πάλη έξι μηνών, έπεσαν τα μαύρα πέπλα του Ναζισμού και του Φασισμού πάνω στην γαλάζια μας χώρα... Ακολούθησαν σε λίγο: πείνα, βία, τρομοκρατία, εκτελέσεις, θάνατος. O λαός μας υπέφερε, δυστυχούσε και έμοιαζε να έχει χάσει κάθε ελπίδα.

    Τότε άρχισε να γεννιέται, σε μερικές γενναίες και αδάμαστες ψυχές, η ανάγκη της αντίστασης, ανάγκη για την δημιουργία ομάδων από ψυχωμένους πατριώτες, που θα αναπτέρωναν το κλονισμένο φρόνημα του ελληνικού λαού και θα τον ωθούσαν σε πράξεις αντίστασης κατά των κατακτητών.

Με βαθιά συγκίνηση σάς γνωρίζω ότι η πρώτη που οργάνωσε μια τέτοια ομάδα αντίστασης ήταν η αξέχαστη μάνα μας, η Λέλα Καραγιάννη. Είχε επτά παιδιά να φροντίσει, να θρέψει, να μεγαλώσει. Όμως ήταν τόση η αγάπη της για την πατρίδα που έβαλε την οικογένεια σε δεύτερη μοίρα. Υπεράνω όλων η Πατρίδα! Ακριβώς όπως δίδασκαν οι πρόγονοί μας.

    Την οργάνωση ονόμασε «Μπουμπουλίνα» και την απετέλεσαν λίγοι στην αρχή, αποφασισμένοι πατριώτες, και τα μεγαλύτερα απ’ τα παιδιά της.    Άρχισε να προκαλεί σαμποτάζ σε βάρος των κατακτητών και ήρθε σε επαφή με το συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, όπου διεβίβαζε πληροφορίες για τις κινήσεις του εχθρού. Oι Γερμανοί προσπαθούσαν να την ανακαλύψουν, αλλά δεν το κατόρθωναν.

    Και ενώ πια ροδοχάραζε η ελευθερία πάνω απ’ την τυραννισμένη χώρα, η Λέλα Καραγιάννη, ύστερα από προδοσία, συλλαμβάνεται μαζί με τα 5 μεγαλύτερα παιδιά της. Στα χέρια των Ες-Ες μαρτύρησε, αλλά δεν πτοήθηκε. Δεν απεκάλυψε κανένα συναγωνιστή ούτε όταν βρέθηκε μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Αντίθετα, βρήκε τον θάνατο, ψέλνοντας τον Εθνικό μας Ύμνο, τον ύμνο προς την Ελευθερία για την οποία θυσιάστηκε.

    Oι γονείς μου, Νικόλαος και Λέλα Καραγιάννη, απέκτησαν επτά (7) παιδιά. Εγώ είμαι το τέταρτο στη σειρά. Όλα μεγαλώσαμε μέσα σ’ ένα χριστιανικό περιβάλλον, με τις παραδόσεις της φυλής μας, όπου η φιλοπατρία ήταν ανωτέρα στην ιεράρχηση των καθηκόντων. Είχαμε πάθος για την πατρίδα μας, που μας το ενέπνευσαν οι γονείς μας και προπάντων η μητέρα μας.

Με την κήρυξη του πολέμου

    Όταν κηρύχθηκε ο Ιταλοελληνικός πόλεμος, η μητέρα, αλλά και εμείς, τ’ αγόρια, λυπηθήκαμε που ήμασταν μικροί και δεν είχαμε την ηλικία για να πολεμήσουμε στην πρώτη γραμμή για τα πάτρια. Το μόνο που απέμενε ήταν να καταταχθούμε στις τάξεις του Ερυθρού Σταυρού και αυτό κάναμε. Τα τέσσερα απ’ τα μεγαλύτερα αδέλφια, αγόρια και κορίτσια, ύστερα από μια σύντομη εκπαίδευση, γίναμε τραυματιοφορείς του Ερυθρού Σταυρού, η δε αδελφή μου Ιωάννα υπηρέτησε ως αδελφή τραυματιοφορέας στους συρμούς, στην μεταφορά των τραυματιών απ’ το μέτωπο.

O στρατός μας νικούσε τους Ιταλούς, παρά την μεγάλη αριθμητική υπεροχή τους, και εμείς ζούσαμε σε μια εθνική έξαρση. Αλίμονο όμως, γιατί εκεί που νικούσαμε τους εισβολείς, ξαφνικά μας επετέθησαν οι Γερμανοί, για να σώσουν τους Ιταλούς συμμάχους τους, που εμείς οι Έλληνες είχαμε πάρει στο κυνήγι. Επόμενο ήταν η Ελλάδα να υποκύψει στον Χιτλερικό οδοστρωτήρα και από νικήτρια να βρεθεί σκλαβωμένη από δύο στρατούς. Η πατρίδα μας ήταν απ’ τον Απρίλιο του 1941 κάτω από διπλή κατοχή.   

Μ’ αυτές τις πεποιθήσεις και τα ιδανικά, με τα οποία γαλουχηθήκαμε, δεν ήταν δυνατόν να αδιαφορήσουμε γι’ αυτήν την Κατοχή και να περιμένουμε τους συμμάχους να νικήσουν και να μας ελευθερώσουν. Θυμάμαι τη μητέρα μας που έλεγε το αρχαίο ρητό «Συν Αθηνά και χείρα κίνει», δηλαδή ότι έπρεπε ο κάθε Έλληνας να ξεσηκωθεί, να αγωνισθεί για την ελευθερία του και όχι να περιμένει τους συμμάχους να τον ελευθερώσουν. Και αυτό ακριβώς έκανε εκείνη. Ξεσηκώθηκε και αγωνίσθηκε.

Η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση

    Όλα άρχισαν απλά, αυθόρμητα απ’ τα βάθη της καρδιάς μας. Απ’ τις πρώτες ημέρες που πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα τα στρατεύματα κατοχής, άρχισε από μόνη της την πατριωτική της δράση και δημιούργησε ομάδα αντίστασης, η οποία αρχικά απετελείτο απ’ τα μέλη της οικογένειάς μας και μερικούς φίλους μας πατριώτες. Άρχισε να αγωνίζεται ακούραστα με όλη την δύναμη της ψυχής της και καθ’ όλη την διάρκεια της Κατοχής μέχρι το τέλος, την ημέρα που συνελήφθη.

    Βέβαια, στην αρχή δεν ήξερε τι να κάνει, ούτε είχε συγκεκριμένα σχέδια, πήγαινε ψαχουλευτά, την καθοδηγούσε η καρδιά της, που ήταν γεμάτη Ελλάδα, και γρήγορα βρήκε το δρόμο της, στην Αντίσταση. Στην αρχή ασχολήθηκε με την περίθαλψη και φυγάδευση των συμμάχων μας, με αυτούς που δεν τα κατάφεραν να φύγουν μαζί με το εκστρατευτικό σώμα και είχαν εγκλωβισθεί στην Ελλάδα.

Έλεγε ότι ήταν χρέος και καθήκον ημών των Ελλήνων, να συντρέξουμε τους συμμάχους και συμπολεμιστές μας, που είχαν έλθει απ’ τα πέρατα της γης, για να μας βοηθήσουν, και ότι τώρα που βρίσκονταν σε τραγική θέση, σκόρπιοι σε όλη την Ελλάδα, κυνηγημένοι, πεινασμένοι, και έτρεχαν να κρυφτούν, είχαν απόλυτη ανάγκη απ’ την βοήθειά μας. Εμείς τους βοηθήσαμε με όλη μας την ψυχή, παρά την απειλή του θανάτου και πέρα απ’ τις δυνάμεις μας, και πολλούς απ’ αυτούς τους φυγαδεύσαμε στη Μέση Ανατολή.

Εν τω μεταξύ η δράση της μητέρας μπήκε σε άλλο δρόμο. Βρήκε μονοπάτια, που οδηγούσαν στην κατασκοπεία και στις δολιοφθορές κατά του εχθρού. Βρήκε τον τρόπο να κατασκοπεύει τις κυριότερες υπηρεσίες του εχθρού. Oργάνωσε πιο καλά τα σχέδιά της, και χρειαζόταν ικανά στελέχη για να την βοηθήσουν. Μάζεψε γύρω της και άλλους ένθερμους πατριώτες. Έτσι η ομάδα της πλουτίσθηκε με πολλά δυναμικά στελέχη και μεταβλήθηκε, μετά την στελέχωση αυτή, σε αντιστασιακή οργάνωση, την οποία η μητέρα ονόμασε «Μπουμπουλίνα» (απ’ το οικογενειακό όνομα της μητέρας της, η οποία λεγόταν Μπούμπουλη).

Ένας μικρός στρατός

    Η οργάνωση ήταν ένας μικρός στρατός που εκινείτο αθόρυβα, σιωπηλά μέσα στο σκοτάδι, με σκοπό να προκαλέσει όσο πιο πολύ κακό μπορούσε στον εχθρό. Ήταν ένας αγώνας ζωής και θανάτου, για την επιβίωσή μας, ως Έθνος και λαός.

Η μητέρα ρίχτηκε με ορμή σ’ αυτόν τον ιερό αγώνα μαζί με τα παιδιά της. Όσο μεγάλη και αν ήταν η αγάπη της για μας, δεν μπόρεσε να την κάνει να ξεχάσει ότι πάνω απ’ όλα και από μας ήταν η πατρίδα.  Και εμείς, τα έξι απ’ τα επτά πιδιά της, την βοηθήσαμε όσο μπορούσαμε με όλον τον ενθουσιασμό της νεανικής ψυχής μας. Αξιόλογο είναι να τονισθεί εδώ ότι στη οργάνωσή της προστέθηκαν και μερικοί Γερμανοί και Αυστριακοί, αντιναζιστές, αλλά και Ιταλοί, οι οποίοι της παρείχαν πολύτιμες πληροφορίες.

Παράλληλα, η «Μπουμπουλίνα» βοηθούσε και τις αντάρτικες ομάδες της υπαίθρου με πολεμοφόδια, που προέρχονταν από αποθήκες των στρατευμάτων κατοχής, και που οι ηρωικές μορφές, για να τα αποκτήσουν, πολλές φορές έδωσαν τη ζωή τους. Ακόμη τις τροφοδοτούσαμε και με φαρμακευτικό υλικό, ένα μέρος του οποίου προερχόταν απ’ την φαρμακαποθήκη του πατέρα μας, διότι εκτός απ’ την αρωματοποιΐα διατηρούσε και φαρμακείο και φαρμακαποθήκη.

Ευθύνες και καθήκοντα

    Όλοι είχαμε αναλάβει ορισμένες ευθύνες και καθήκοντα και την βοηθούσαμε, ακόμα και η Νεφέλη που ήταν πολύ μικρή. Πόσες φορές δεν μετέφερα μηνύματά της. Η μητέρα με χρησιμοποίησε πολλές φορές σε επικίνδυνες αποστολές, όπως η μεταφορά σακιδίων γεμάτων με πυρομαχικά και οπλισμό, τα οποία κρύβαμε στο κατάστημα του πατέρα, αλλά και αλλού.

Πολλά πυρομαχικά, όπλα και άλλα συναφή, μας έφερνε ο Ζήσιμος Παρρίδος, βασικό στέλεχος της οργάνωσης «Μπουμπουλίνα» και ο οποίος δεν δίστασε να καταταγεί στον γερμανικό στρατό, μόλις του το ζήτησε η μητέρα, σαν μάχιμος διερμηνέας του Τάγματος Χόλμαν, της Μεραρχίας Βραδεμβούργου, σκοπός της οποίας ήταν η δίωξη και εξολόθρευση των αντάρτικων ομάδων στην Στερεά Ελλάδα και αλλού. Αυτό το παλικάρι δέχτηκε να παίξει αυτόν τον άχαρο και επικίνδυνο ρόλο, προσφέροντας εξαιρετικά πολύτιμες υπηρεσίες. Πληροφορούσε την μητέρα για τις κινήσεις και τα σχέδια του Τάγματος Χόλμαν.

Ανθρωποκυνηγητό

    Ήταν αρχές του 1944. Oι νίκες και τα αλλεπάλληλα πλήγματα που κατάφεραν οι σύμμαχοι στους Γερμανούς, στα διάφορα μέτωπα, έδωσαν καινούργιες ελπίδες και κουράγιο στους Έλληνες, τους αναπτέρωσαν το ηθικό, και άρχισαν να βλέπουν ότι πλησιάζει η ώρα της λευτεριάς. Τώρα οι όροι της πολεμικής κατάστασης είχαν αντιστραφεί. Oι Γερμανοί, που έβλεπαν να χάνουν τον πόλεμο, ξεσπούσαν με λύσσα πάνω στους αγωνιστές που έπεφταν στα χέρια τους. Έβλεπαν να διαρρέουν τα μυστικά τους και εξαπέλυσαν ανθρωποκυνηγητό.

Με πληροφοριοδότες τους κατόρθωσαν να εντοπίσουν και να συλλάβουν τους αρχηγούς ορισμένων οργανώσεων. Μερικοί δεν άντεξαν τα φρικτά μαρτύρια, στα οποία τους υπέβαλαν, και μίλησαν και έτσι οι Γερμανοί κατόρθωσαν να ανακαλύψουν την ύπαρξη ορισμένων οργανώσεων. Η μητέρα υπό την πίεση των καθηκόντων είχε κουρασθεί ψυχικώς και σωματικώς και αυτό μας ανησύχησε. Oι ιατροί και συνεργάτες της Μιχαήλ Σαρακηνός και Παύλος Βακατάτσης, μας συμβούλεψαν να την βάλουμε στο νοσοκομείο. Με δυσκολία την πείσαμε να δεχθεί.

Συλλήψεις και βασανιστήρια

    Τον Ιούνιο του 1944 έγιναν οι πρώτες συλλήψεις και στελεχών της οργάνωσης «Μπουμπουλίνα». Αυτές οι συλλήψεις την ανησύχησαν και βγήκε, πολλές φορές, κρυφά απ’ το νοσοκομείο για να ειδοποιήσει τους συνεργάτες της να εξαφανισθούν. Τότε η μητέρα πληροφορήθηκε από άνθρωπο μέσα απ’ τα Ες-Ες, ότι επέκειτο και η δική της σύλληψη. O γαμβρός μου ο Σπύρος έστειλε άνθρωπο να την πάρει και να την κρύψει. Eπίσης ο Άγγελος Έβερτ την παρακάλεσε να την κρύψει αυτός ο ίδιος. Εκείνη όμως ήταν αμετάπειστη και δήλωσε σε όλους ότι θεωρούσε λιποταξία να τρέξει να κρυφτεί για να σωθεί εκείνη και να εγκαταλείψει σ’ αυτήν την κρίσιμη στιγμή τους συνεργάτες της, μερικοί απ’ τους οποίους ήταν ήδη στα χέρια των Ες-Ες.

Πίστευε ότι με τη δική της σύλληψη και επωμιζόμενη τις ευθύνες της θα σταματούσε την έκταση του κακού και τις συλλήψεις και ότι έτσι θα έσωζε και εμάς τα παιδιά. «Αν ποτέ σας πιάσουν οι Γερμανοί, μας είπε, να δείξετε γενναιότητα και να μην λυγίσετε, γιατί έτσι θα επιβαρύνετε περισσότερο την θέση σας. Προσέξτε καλά, δεν ξέρετε τίποτα για το τι έκανα, έτσι μόνο θα γλυτώσετε, και δεν θέλω να κλάψετε ή να πενθήσετε γαι μένα, μόνο να σκέπτεστε, ότι ό,τι κάναμε το κάναμε για την πατρίδα και αυτό θα σας ανακουφίζει». Μας έλεγε ακόμη ότι πίστευε στον Θεό και στην βοήθειά του για να σωθούμε εμείς, τα παιδιά της.

    Ύστερα, ήλθαν στο δικό μου κλουβί και με ανέβασαν πάλι στον ανακριτή Μπέκε. Αυτήν την φορά είδα με έκπληξη την μητέρα μου και τον αδελφό μου Νέλσωνα στο ανακριτικό γραφείο του Μπέκε.

Η μητέρα, προφανώς για να μην λυγίσω, ή για να μην δουν οι Γερμανοί μητρική αδυναμία και στοργή για μας και τα εκμεταλλευτούν, με κοίταξε αυστηρά, κάνοντάς μου νεύρα με το βλέμμα, που σήμαινε να σταθώ στο ύψος μου και να φερθώ γενναία. Μια μόνο λέξη μου είπε επιτακτικά: «Πρόσεχε». Βέβαια είχε δει τα χάλια μου, τα καμένα πόδια μου, το ματωμένο πουκάμισό μου και τα παράλυτα χέρια μου. Αυτή η στάση της, απέναντί μου, έκανε τον Μπέκε να καταλάβει, ότι η Λέλα Καραγιάννη δεν είναι εύκολη λεία, και θα ήταν αδύνατον να της πάρει λέξη.

O Μπέκε με άρπαξε και βίαια με γύρισε και με κόλλησε με το πρόσωπο στον τοίχο, το ίδιο έκανε και στον αδελφό μου. Έβγαλε το περίστροφο απ’ την θήκη του, το κόλλησε στο κεφάλι του Νέλσωνα, και κοιτάζοντας το ρολόι του χεριού του και μέσω διερμηνέα είπε στην μητέρα, με ύφος αποφασισμένο να εκτελέσει την απειλή του: «Λέλα Καραγιάννη, πρόσεξε καλά, σου δίνω δυο λεπτά προθεσμία, για να μου απαντήσεις σ’ αυτά που σ’ ερωτώ, διαφορετικά θα εκτελέσω, τώρα εδώ μπροστά σου, ένα - ένα τα παιδιά σου, αρχίζοντας από αυτόν εδώ.

Λέγε, γιατί θα πιέσω την σκανδάλη, πού έχεις τον πομπό σου, ποιος τον χειρίζεται, με ποιους συνεργάζεσαι, ποιες είναι οι πηγές απ’ τις οποίες παίρνεις τις πληροφορίες για τις κινήσεις μας, ποιοι είναι οι συνεργάτες σου, πού βρίσκεται ο καπετάνιος Χρυσίνης με το καΐκι του».

Το περίστροφο του Μπέκε έσπρωχνε το κεφάλι του Νέλσωνα, και το έκανε να γέρνει, ήταν αγριεμένος και φαινόταν αποφασισμένος να εκτελέσει την απειλή του. Τότε άκουσα την μητέρα να λέει, με σταθερή και ήρεμη φωνή: «Τα παιδιά μου, εγώ τα γέννησα, δικά μου είναι, αλλά πρέπει να ξέρεις ότι πρωτίστως ανήκουν στην πατρίδα μας. Πρόσεξε καλά, και πάλι σου λέω ότι αυτά δεν ξέρουν τίποτα και άδικα θα τα σκοτώσεις».

Η ψυχή της έτρεμε καθώς τα έλεγε αυτά, η φωνή της ηχούσε παράξενα, επίσημα και κατηγορηματικά, ο Νέλσων και εγώ κοιταχτήκαμε έντρομοι με λοξή ματιά, ο Μπέκε έμεινε άναυδος, αμήχανος. Τελικά τράβηξε το πιστόλι απ’ τον κρόταφο του Νέλσωνα και βάζοντάς το μέσα στην πέτσινη θήκη που κρεμόταν απ’ την ζώνη του, είπε τρέμοντας από οργή: «Τα παιδιά σου τα χρειάζομαι προς το παρόν, και μόλις τελειώσω μ’ αυτά, υπόσχομαι να τα στείλω στο εκτελεστικό απόσπασμα, να μην αμφιβάλλεις γι’ αυτό».

Παίρνουν τη Μάνα...

    Το σούρουπο της 7ης Σεπτεμβρίου διεδόθη αστραπιαία στο στρατόπεδο, ότι ήλθαν οι κλούβες με τη συνοδεία αποσπάσματος. O Νέλσων και εγώ σκαρφαλώσαμε στα δυο μικρά παραθυράκια του υπόγειου και είδαμε τις κλούβες, σταματημένες μπροστά στο κτίριο Νο 15.

Έβγαζαν απ’ το κτίριο άνδρες κρατουμένους και τους παρέτασσαν εφ’ ενός ζυγού, με μέτωπο προς το κτίριο Νο 4. Είδαμε επίσης να βγάζουν απ’ το κτίριο Νο 14, όπου ήταν η αυστηρή απομόνωση γυναικών, γυναίκες τις οποίες παρέτασσαν κατά τον ίδιο τρόπο. Άκουσα τον αδελφό μου, απ’ το άλλο παράθυρο, να μου φωνάζει: «Βύρων, παίρνουν και την μαμά».

Εγώ έντρομος, κοιτώντας προσεκτικά τις γυναίκες, διαπίστωσα ότι η πρώτη της σειράς ήταν η μητέρα μου. Στο γκρουπ των ανδρών ξεχώρισα μερικούς συνεργάτες της μητέρας, καθώς και μέλη της οργάνωσής της. Είδα το Γιαννάκη Χούπη, τον ταγματάρχη Σούλη και άλλους, καθώς και τον Ιωάννη Ριζόπουλο. Στο γκρουπ των γυναικών, εκτός απ’ την μητέρα μου, διέκρινα και μερικές συνεργάτιδές της. Κοντά στην μητέρα στεκόταν ο Γεώργιος Ριζόπουλος. Σε κάποια στιγμή τον είδα να μετακινείται απ’ την θέση του, να παίρνει την θέση του πρώτου, να πλησιάζει την μητέρα, να γονατίζει μπροστά της και να φιλάει το χέρι της.

Προφανώς της ζητούσε συγχώρεση γι’ αυτό που είχε κάνει εξ αιτίας του φόβου του για τα μαρτύρια και την ζωή του. Είδαμε την μητέρα να σκύβει προς το μέρος του, σαν να τον συγχωρούσε. Μετά τους έβαλαν όλους στις κλούβες με ένοπλη συνοδεία. Ξεκίνησαν προς άγνωστη κατεύθυνση για μας. Κοίταζα το καμιόνι, που έπαιρνε την μητέρα μου, μέχρι που βγήκε απ’ την πύλη του στρατοπέδου και εξαφανίσθηκε.

Εκείνη την στιγμή είδα να έρχεται προς το κτίριό μας ο στρατοπεδάρχης Ραφαήλ Παρίσης, και του φώναξα αν ξέρει πού τους πήγαιναν. Εκείνος για να αποκρύψει την τραγική αλήθεια μου είπε: «Μην ανησυχείς Βύρωνα τους πάνε για όμηρους στα τρένα, και όταν φτάσουν στα σύνορα θα τους αφήσουν ελεύθερους, για να τους αντικαταστήσουν με όμηρους Γιουγκοσλάβους».

Παρ’ όλο που μέσα μου ήξερα πολύ καλά ότι δεν θα ξανάβλεπα την μητέρα μου γιατί η κατηγορία ήταν βαρύτατη: «Αρχηγός οργάνωσης, κατασκοπεία σε βάρος των Γερμανών, σαμποτάζ», ήλπιζα μέσα στην απελπισία μου σε κάποιο θαύμα."

Όμως το θαύμα δεν έγινε, αλλά η θυσία της Μάνας για την Πατρίδα! Η Λέλα Καραγιάννη, η ηρωίδα Πολύτεκνη Μάνα, εκτελέστηκε από «τους σιδηρόφραχτους και θηριώδεις» Ναζί του Χίτλερ, πριν προλάβει να την στεφανώσει η Λευτεριά. Με τη θυσία της σφράγισε τον τίμιο κι ένδοξο αγώνα της για την Πατρίδα. Με το αίμα της έγραψε τον ωραιότερο τίτλο τιμής: Μια Πολύτεκνη Μάνα θυσιάστηκε για την Ελλάδα!

14 Σεπτεμβρίου 1922 Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

Απόσπασμα από συνέντευξη της Φιλιώς Χαϊδεμένου, (μικρασιάτισα πρόσφυγαν που ίδρυσε το Λαογραφικό Μικρασιατικό Μουσείο στη Νέα Φιλαδέλφεια), που είχε παραχωρήσει στην Αναστασία Παρετζόγλου, για το βιβλίο «Η Ελλάδα είναι γυναίκα». Μετέφερε τις άγριες φρικαλεότητες που έκαναν οι τσέτες, κουρδικής καταγωγής και ο τουρκικός στρατός.

….. Στα Βουρλά το κακό ξεκίνησε στις 29 Αυγούστου. Μπήκαν οι Τούρκοι στα σπίτια μας και μας έβαλαν φωτιά. Αργότερα μας είπαν ότι ήταν Αντάρτες και μετά ήρθε ο τακτικός στρατός και μας μάζεψε. Μας έπιασαν όλους μαζί. Τον πατέρα μου τον έσφαξαν, τον αδερφό μου τον έκαψαν. Όλους τους νέους τους μάζεψαν και τους πήραν στην Ανατολή. Όταν φύγαμε ήταν 16 Σεπτεμβρίου. Η αλήθεια ήταν ότι οι Τούρκοι γείτονές μας δεν έφταιγαν σε τίποτα. Ήταν κλεισμένοι μέσα στα σπίτια τους και κλαίγανε και αυτοί για το κακό που μας βρήκε. Το ποιος φταίει θα το πω με έναν στίχο από ένα ποίημα «Της καταστροφής»… Δεν νίκησαν την Ελλάδα οι Τούρκοι. Δεν μπορούσαν. Μα δεν ήταν και άνθρωποι. Την Ελλάδα νίκησαν αδόξως, διχασμός, Λεβαντίνοι και Ευρώπη. Ο Βενιζέλος έκανε τη μεγαλύτερη καταστροφή. Μέσα στη φλόγα του πολέμου έπρεπε να γίνουν εκλογές στην Ελλάδα;….

Η Μικρασιατική Καταστροφή συνεπάγεται τον θάνατο του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και την αποτυχία υλοποίησης της Μεγάλης Ιδέας και απελευθέρωσης των αλύτρωτων πληθυσμών. Για τους Έλληνες είναι η Καταστροφή, για τους Τούρκους ο Αγώνας Ανεξαρτησίας (Κουρτουλούς Σαβασί – Kurtuluş Savaşı).

Παραμονές της Παναγίας, το μέτωπο κατέρρευσε και η ελληνική αμυντική γραμμή υποχώρησε. Ο ελληνικός στρατός άρχισε να εγκαταλείπει την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας με κατεύθυνση τη Σμύρνη. Στην πορεία αυτή, έκαψε τουρκικά χωριά και ανατίναξε σημεία ζωτικής σημασίας όπως γέφυρες, αποθήκες, σιδηροδρομικές γραμμές και σταθμούς ανεφοδιασμού. Στις 19 Αυγούστου, ο Ύπατος Αρμοστής της Σμύρνης Αριστείδης Στεργιάδης με εμπιστευτική εγκύκλιο διέταξε τους δημόσιους υπαλλήλους ”…να συσκευάσωσι τα αρχεία των. Πάντες δημόσιοι υπάλληλοι οφείλουσι να συγκεντρωθώσι… και να είναι έτοιμοι προς αναχώρησιν εις πρώτην διαταγήν”. Συγχρόνως, ο Βρετανός πρόξενος συντόνισε τις ενέργειες για την άμεση έξοδο των Βρετανών υπηκόων από τη Σμύρνη. Στις 27, 28 και 29 Αυγούστου οι Βρετανοί έφυγαν με πλοία για την Κύπρο. Στις 26 Αυγούστου, η ελληνική κυβέρνηση διέταξε την εκκένωση ολόκληρης της Μικράς Ασίας. Την ίδια μέρα, η Ανώτερη Γενική Στρατιωτική Διοίκηση, το Φρουραρχείο και οι τελευταίοι αξιωματικοί και στρατιώτες του ελληνικού στρατού επιβιβάσθηκαν στα ελληνικά ατμόπλοια ”Βυζάντιον” και ”Κύκνος” με προορισμό τον Πειραιά. Για τελευταία φορά ακούστηκε ο εθνικός ύμνος και στην προκυμαία το πλήθος ξέσπασε σε λυγμούς. Ο Ύπατος Αρμοστής Στεργιάδης επιβιβάστηκε στο βρετανικό θωρηκτό ”Iron Duke” και έφτασε στη Νίκαια της Γαλλίας όπου και πέθανε το 1950. Στο ενδιάμεσο διάστημα, δεν τόλμησε να επισκεφθεί την Ελλάδα λόγω της εγκληματικής ανευθυνότητάς του που καταδίκασε τους Έλληνες της Μικράς Ασίας.

«Εκτός από την άθλια τουρκική συνοικία, η Σμύρνη έπαψε να υπάρχει, το πρόβλημα των μειονοτήτων έχει λυθεί εκεί μια για πάντα. Δεν μένει καμία αμφιβολία για τα αίτια της πυρκαγιάς. Τον δαυλό τον άναψαν στρατιώτες του τουρκικού στρατού». Daily Telegraph, 16 Σεπτεμβρίου 1922

Ήταν Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου 1922 όταν ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στη Σμύρνη, ξεκινώντας από την αρμενική συνοικία. Ήδη από τις 9 Σεπτεμβρίου είχαν μπει στην πόλη οι πρώτοι ιππείς Τούρκοι, και δύο μέρες αργότερα ο Μουσταφά Κεμάλ με το επιτελείο του. Εκείνη τη μαύρη μέρα μαρτύρησε στα χέρια του τουρκικού όχλου και ο μητροπολίτης Σμύρνης, εθνοϊερομάρτυρας Χρυσόστομος.

Τέτοιες μέρες του Σεπτεμβρίου παίχτηκε η τελευταία πράξη του δράματος του πληθυσμού της Ιωνίας στο έδαφος της πατρώας γης.

Η αρχή του τέλους άρχισε να γράφεται από τον Αύγουστο, όταν κατέρρευσε το μέτωπο, και ο ελληνικός στρατός από το Αφιόν Καραχισάρ άρχισε να υποχωρεί προς τη θάλασσα. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Οικουμενικού Πατριαρχείου που επικαλείται η ιστορικός Β. Σολομωνίδου σε δημοσίευσή της σε Δελτίο του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, ο αριθμός των προσφύγων που ακολούθησαν τον ελληνικό στρατό στην αναδίπλωσή του προς τη μικρασιατική ακτή έφτανε τις 250.000, μαζί με περίπου 15.000 Αρμενίους του εσωτερικού.

Με τρένα και πεζή έφθαναν καθημερινά οι πρόσφυγες στη Σμύρνη, με αποτέλεσμα μια ατέλειωτη θάλασσα ρακένδυτων ανθρώπων να απλώνεται στην προκυμαία, και όπου υπήρχε ελεύθερος χώρος ελπίζοντας σε ένα πλοίο που θα τους πάει στα νησιά.

Η αναχώρηση της ελληνικής διοίκησης στις 8 Σεπτεμβρίου δεν άφηνε πια κανένα περιθώριο για ελπίδα.

Όσα μεσολάβησαν έως τις 13 Σεπτεμβρίου, οπότε ξέσπασε η πυρκαγιά και έγινε της Σμύρνης το γιαγκίνι που καταγράφηκε στη συλλογική μνήμη ως η μεγαλύτερη συμφορά του ελληνισμού, έδειχναν περίτρανα την κατίσχυση των αγριεμένων Τούρκων επί του ελληνικού στοιχείου. Λεηλασίες, βιασμοί, κάθε μορφής αγριότητα εναντίον Ελλήνων και Αρμενίων...

Η φωτιά στη Σμύρνη κατακαίει το αρμενικό νοσοκομείο, την αρμενική μητρόπολη και την αρμενική εκκλησία του Αγίου Στεφάνου μαζί με τους πρόσφυγες που είχαν καταφύγει εκεί. Σταδιακά φωτιές ξεσπούν παντού στις ελληνικές γειτονιές, καταπίνοντας ανθρώπους και τόπους.

Για να διασφαλιστεί ότι το κακό θα ολοκληρωθεί, οι Τούρκοι ρίχνουν εμπρηστικές βόμβες σε σημαντικά ορόσημα της παράκτιας ζωής της πόλης, όπως το ιστορικό θέατρο της Σμύρνης, η ελληνική λέσχη (το Κλουμπ), το ξενοδοχείο «Κραίμερ» κ.ά.

Τη νύχτα της 13ης Σεπτεμβρίου, και με τους πρόσφυγες που έφθαναν κοντά στο μισό εκατομμύριο να βρίσκονται παντού, ο ναύαρχος Μπροκ της Μεγάλης Βρετανίας έδωσε εντολή να σταλούν λέμβοι για να παραλάβουν κόσμο. Περίπου 20.000 κατάφεραν να ανέβουν στα πολεμικά πλοία. Τρεις μέρες αργότερα, εκείνο το φρικτό σαββατοκύριακο 16-17 Σεπτεμβρίου, χιλιάδες Αρμένιοι και Έλληνες, ηλικίας 17-45 ετών, οδηγήθηκαν σε πορείες θανάτου προς την ενδοχώρα. Θεωρήθηκαν αιχμάλωτοι πολέμου και η αναχώρησή τους απαγορεύτηκε επί ποινή θανάτου.

Έως τις 17 Σεπτεμβρίου καίει η φωτιά κάνοντας στάχτη την όμορφη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στην ευλογημένη γη της Ιωνίας.

Έως τις 30 Σεπτεμβρίου όλοι οι Έλληνες που δεν ανήκαν στην κατηγορία των αιχμαλώτων πολέμου, ακόμα και οι Οθωμανοί υπήκοοι, αλλά μόνον με κανονικά διαβατήρια, διατάχτηκαν από τους Τούρκους να εγκαταλείψουν τον τόπο. Σε διαφορετική περίπτωση θα οδηγούνταν στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας.

Οι εικόνες με γυναίκες, γέρους και παιδιά που κουβαλούν μπόγους και προσπαθούν απεγνωσμένα και με την απελπισία στα μάτια να φύγουν, έχουν χαραχτεί στη μνήμη όλων.

Η μεγάλη επιχείρηση εκκένωσης της προκυμαίας της Σμύρνης και της πόλης ολόκληρης από το ελληνικό και το αρμενικό στοιχείο, άρχισε ουσιαστικά την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου, χάρη στην πρωτοβουλία του μεθοδιστή πάστορα από τη Νέα Υόρκη Έιζα Τζένινγκς, στελέχους της ΧΑΝ Σμύρνης που εμπνεύστηκε και υλοποίησε την Αμερικανική Επιχείρηση Αρωγής σώζοντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Όλοι αυτοί φορτώθηκαν στα πλοία και έφυγαν αφήνοντας πίσω τους τη μεγάλη πατρίδα και το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας.

Στη μητέρα-πατρίδα, η εγκατάστασή τους δεν έγινε με τους καλύτερους οιωνούς. Κι όμως, εκείνοι στην πορεία των χρόνων απέδειξαν την ικανότητά τους να ριζώνουν και να προκόβουν. 

ΝΙΚΟΛΑΣ ΝΤΑΜΟΝ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Τουρκολόγος

Ο ΤΟΡΠΙΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ "ΕΛΛΗΣ" - 15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1940

15 Αυγούστου..... Για εμάς τους Έλληνες είναι το "Πάσχα του Καλοκαιριού". Τιμάμε την Παναγιά μας. Την "Κοίμιση της Θεοτόκου"... Κάθε χρόνο πολλοί πιστοί πηγαίνουν για προσκύνημα στην Τήνο, στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου...

Κάθε χρόνο όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε και την ιστορία μας...

Στις 15 Αυγούστου 1940, ένα χρόνο αφότου είχε ξεκινήσει ο Β΄Παγκόσμιος πόλεμος και ανήμερα της γιορτής της Παναγιάς μας... οι Ιταλοί τορπίλισαν και βύθισαν το Αντιτορπιλικό μας, την "Ελλη".
Παρακάτω σας παραθέτουμε τα γεγονότα εκείνης της εποχής...
Τον Αύγουστο του 1940 ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος κόντευε να συμπληρώσει ένα χρόνο. Η Ελλάδα, την οποία κυβερνούσε ο Ιωάννης Μεταξάς, μπορεί να τηρούσε ουδέτερη στάση, αλλά ήταν εμφανές ότι βρισκόταν στο πλευρό της Αγγλίας, που εκείνη την περίοδο δοκιμαζόταν σοβαρά από τις αεροπορικές επιθέσεις της «Λουφτβάφε». Η φασιστική Ιταλία, σύμμαχος της ναζιστικής Γερμανίας, με τον ισχυρό στόλο της διεκδικούσε την πρωτοκαθεδρία στις θάλασσες της Μεσογείου από τη Μεγάλη Βρετανία. 

Η διαταγή για τον τορπιλισμό της «Έλλης», ενός ελαφρού καταδρομικού πλοίου («ευδρόμου» με την ορολογία του μεσοπολέμου), δόθηκε από την ιταλό διοικητή των Δωδεκανήσων Τσέζαρε Μαρία Ντε Βέκι, ηγετικό στέλεχος του Φασιστικού Κόμματος της Ιταλίας και πρέπει να ήταν σε γνώση του Ιταλού δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι. Το ιταλικό υποβρύχιο «Ντελφίνο» με διοικητή τον υποπλοίαρχο Τζουζέπε Αϊκάρντι ξεκίνησε από τη ναυτική βάση στο Παρθένι της Λέρου το βράδυ της 14ης Αυγούστου, με αποστολή να πλήξει εχθρικά πλοία στην Τήνο, τη Σύρο και στη συνέχεια να αποκλείσει τη Διώρυγα της Κορίνθου. Τις πρωινές ώρες της 15ης Αυγούστου το ιταλικό υποβρύχιο βρέθηκε έξω από το λιμάνι της Τήνου «εν καταδύσει», με σκοπό να τορπιλίσει τα επιβατικά πλοία «Έλση» και «Έσπερος», που μετέφεραν προσκυνητές, αλλά οι Ιταλοί τα θεωρούσαν οπλιταγωγά και συνεπώς εχθρικά. Από το περισκόπιο ο Αϊκάρντι είδε να καταφθάνει στο λιμάνι ένα πολεμικό και δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη, όπως δήλωσε μετά τον πόλεμο. Επρόκειτο για το καταδρομικό «Έλλη», που κατέπλεε στην Τήνο για τις εορταστικές εκδηλώσεις της Μεγαλόχαρης. Στις 8.25 π.μ., λίγη ώρα πριν από τη λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας κι ενώ στην παραλία υπήρχε πολύς κόσμος, το «Ντελφίνο» έπληξε με τρεις τορπίλες το ελληνικό πολεμικό πλοίο. Η μία μόνο τορπίλη βρήκε στόχο, αλλά έπληξε καίρια το ελληνικό πλοίο στο μηχανοστάσιο και τις δεξαμενές πετρελαίου. Μία ώρα αργότερα, το «Έλλη» βυθίστηκε, παρά τις προσπάθειες του πληρώματος να το κρατήσουν στον αφρό. Οι άλλες δύο τορπίλες αστόχησαν και εξερράγησαν στην προκυμαία. Από την επίθεση του «Ντελφίνο» σκοτώθηκαν ένας υπαξιωματικός και οκτώ ναύτες του «Έλλη», ενώ οι τραυματίες ανήλθαν στους 24. Μία γυναίκα, που βρισκόταν στην παραλία, πέθανε από καρδιακή προσβολή μετά την έκρηξη της δεύτερη τορπίλης στην προκυμαία. Μετά την εκτέλεση της αποστολής του, το «Ντελφίνο» απομακρύνθηκε χωρίς να γίνει γνωστή η ταυτότητά του. Μετά από λίγες ώρες κατέπλευσε στη Σύρο, αλλά αναχώρησε αμέσως άπρακτο, καθώς δεν υπήρχε κανένα πλοίο στο λιμάνι του νησιού. Το «Ντελφίνο» επέστρεψε εσπευσμένως στη Λέρο με διαταγή των ιταλικών αρχών, ακυρώνοντας την αποστολή του στην Κόρινθο. Η επιχείρηση δεν φαίνεται να ήταν σε γνώση των πολιτικών αρχών της Ρώμης (πλην ίσως του Μουσολίνι). Ο υπουργός Εξωτερικών, Γκαλεάτσο Τσιάνο, έγραψε στα απομνημονεύματά του ότι η βύθιση του ελληνικού πλοίου οφείλεται στη θρασύτητα του Ντε Βέκι. Η έρευνα που διενήργησαν δύτες του Πολεμικού Ναυτικού, έδειξε ότι η τορπίλες ήταν ιταλικές και επομένως η επίθεση έγινε από ιταλικό υποβρύχιο. Η κυβέρνηση Μεταξά τήρησε απόλυτα μυστικό το πόρισμα της έρευνας, για να μην προκαλέσει την Ιταλία και διαταράξει την ουδετερότητα της Ελλάδας.

 Τελικά, δημοσιοποιήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 1940, δύο ημέρες μετά την ιταλική επίθεση εναντίον της Ελλάδας. Παρά ταύτα, από την πρώτη στιγμή η ελληνική κοινή γνώμη δεν είχε καμία αμφιβολία για την εθνικότητα του υποβρυχίου. Το 1950, στο πλαίσιο των πολεμικών επανορθώσεων, η Ιταλία παραχώρησε στην Ελλάδα το ελαφρύ καταδρομικό «Ευγένιος της Σαβοίας» (Eugenio Di Savoia), το οποίο μετονομάστηκε σε «Έλλη» τον Ιούνιο του 1951 και ύψωσε την ελληνική σημαία. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘50 το ναυάγιο του «Έλλη» ανελκύστηκε τμηματικά και πουλήθηκε για παλιοσίδερα (σκραπ). Το 1985 Έλληνες δύτες ανακάλυψαν στο βυθό της Τήνου τα απομεινάρια της ιταλικής τορπίλης που βύθισε το «Έλλη». Το εύρημα εκτίθεται στο Ναυτικό Μουσείο Πειραιά.
Τα στοιχεία τα πήραμε από την ιστοσελίδα........ https://www.sansimera.gr

24 ΙΟΥΛΙΟΥ - ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

24 Ιουλίου 1974

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής φτάνει και πάλι στην Ελλάδα, μετά την κατάρρευση της δικτατορίας υπό το βάρος του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.
Επικεφαλής της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας», κατόρθωσε με αποφασιστικές κινήσεις να αποκαταστήσει πλήρως τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Ελλάδα.
44 χρόνια έχουν περάσει από τότε. 44 χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην χώρα, η οποία μετά την ζοφερή επταετή χούντα των συνταγματαρχών που την άφησε στο περιθώριο των διεθνών εξελίξεων, επέστρεψε στον κοινοβουλευτισμό και την δημοκρατία. Όταν, τον Ιούλιο του 1974, ξέσπασε η μεγάλη εθνική κρίση με αφετηρία την πραξικοπηματική ανατροπή του Μακαρίου, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κλήθηκε να συγκροτήσει Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.
Ήταν ξημερώματα 24ης Ιουλίου 1974. Το αεροσκάφος του Γάλλου προέδρου Βαλερί Ζισκάρ ντʼ Εστέν προσγειώνεται στο αεροδρόμιο της Αθήνας μεταφέροντας από το Παρίσι τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Χιλιάδες κόσμου με αναστάσιμες λαμπάδες στα χέρια και την ιαχή “Έρχεται, έρχεται” τον αναμένουν και του επιφυλάσσουν θριαμβευτική υποδοχή. Η υποδοχή Καραμανλή, με τον κόσμο να πανηγυρίζει στους δρόμους, αποτελεί το λαϊκό ξέσπασμα μετά την επτάχρονη δικτατορία, αλλά και την εισβολή και την τραγωδία της Κύπρου.
Στις 25 Ιουλίου 1974 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής απηύθυνε διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό ζητώντας από τους πολίτες να επιδείξουν πολιτική ωριμότητα τις δύσκολες εκείνες ώρες.
Παράλληλα στη Γενεύη άρχισαν την ίδια ημέρα οι ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης στο Κυπριακό. Αρχηγός της ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Μαύρος.
Στις 30 Ιουλίου 1974 στη Γενεύη επήλθε συμφωνία για την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο αλλά και την αναγνώριση ύπαρξης δύο χωριστών διοικήσεων. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονταν.
Ωστόσο στις 14 Αυγούστου τα τουρκικά στρατεύματα προχώρησαν στον Αττίλα 2 καταλαμβάνοντας τελικά το 38% περίπου της Κύπρου. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κατήγγειλε την Τουρκία και ανακοίνωσε την αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ.
Στις 15 Αυγούστου σε νέο διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό δήλωσε ότι «η ένοπλος αντιμετώπισης των Τούρκων εις Κύπρον καθίστατο αδύνατος και λόγω αποστάσεως και λόγω των γνωστών τετελεσμένων γεγονότων». Η κατάπαυση του πυρός στην Κύπρο έγινε στις 18.00 της 16ης Αυγούστου 1974.
Οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου κατάφεραν τότε να θεμελιώσουν το πληρέστερο, από όσα προηγήθηκαν, πολίτευμα της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Ειδικότερα, μετά τη συγκρότηση της κυβέρνησης “Εθνικής Ενότητας” και την αντιμετώπιση των συνεπειών της κυπριακής τραγωδίας, νομιμοποιήθηκαν όλοι οι πολιτικοί σχηματισμοί, περιλαμβανομένου του Κ.Κ.Ε., που βρισκόταν εκτός νόμου από το 1947, προκηρύχθηκαν εκλογές για την ανάδειξη της Εʼ Αναθεωρητικής Βουλής, και αποφασίστηκε διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τον οριστικό προσδιορισμό της μορφής του πολιτεύματος.

Πληροφορίες από την ιστοσελίδα https://gr.euronews.com
 

2 Ιουλίου - Ο Σύλλογος ΕΣΘΗΣ γιορτάζει...

Στις 2 Ιουλίου εορτάζεται από την εκκλησία μας η κατάθεσις της Τίμιας Εσθήτος της Θεοτόκου.

Χιτὼν μὲν Υἱοῦ Χριστοφρουροῖς δημίοις.
Ἐσθὴς δὲ Μητρὸς χριστοφρουρήτῳ πόλει.
Δευτερίῃ κατέθεντο σορῷ Ἐσθῆτα Πανάγνου.

Ο Σύλλογός μας λόγω του ονόματός του, γιορτάζει και αυτός αυτή την ημέρα και τιμά την Υπεραγία Θεοτόκο μας, που με την εσθήτα της (τον μανδύα της), σκεπάζει όλο τον κόσμο και τον προστατεύει…

Ιστορικό: Κατά την επίσκεψή τους στους Αγίους Τόπους το 473, οι βυζαντινοί πατρίκιοι, Γάλβιος και Κάνδιδος συνάντησαν μία Ιουδαία, η οποία είχε στην κατοχή της την τίμια Εσθήτα (φόρεμα) της Παναγίας. Με ένα τέχνασμα την απέσπασαν από τη γυναίκα και τη μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη, όπου εναποτέθηκε σε χρυσή λάρνακα στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών, που κατασκευάστηκε προς τιμήν της. Η ορθόδοξη εκκλησία τιμά το γεγονός στις 2 Ιουλίου.

Η εσθήτα της Παναγίας είχε και θαυματουργές ιδιότητες. Το 860, κατά τη διάρκεια του Ρωσοβυζαντινού Πολέμου, ο πατριάρχης άπλωσε την εσθήτα στη θάλασσα και προκλήθηκε θύελλα, με αποτέλεσμα να καταστραφεί ο ρωσικός στόλος, που πολιορκούσε την Κωνσταντινούπολη.

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, όποιος αγρότης δεν τιμήσει τη σημερινή ημέρα κινδυνεύει να του καούν τα σπαρτά ή να του βουλιάξει το αλώνι. Γι’ αυτό, η Παναγία των Βλαχερνών αποκαλείται Καψοδεματούσα, Καψοχεροβολού, Καψαλωνού και Βουλιάχτρα.

 

Τι γνωρίζουμε για τον μήνα Ιούλιο;

Πίνακας του Τσαρούχη

Τι γνωρίζουμε για τον μήνα Ιούλιο;

Αρχικά ήταν ο πέμπτος μήνας του Ρωμαϊκού Ημερολογίου, εξού και η ονομασία του Quintilis (Πέμπτος). Με την προσθήκη των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου από τον Νουμά Πομπίλιο, έγινε ο έβδομος μήνας του Ρωμαϊκού Ημερολογίου. Ιούλιος ονομάσθηκε με πρόταση του Μάρκου Αντωνίου, που αποδέχθηκε η Ρωμαϊκή Σύγκλητος μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα.
Στην Αρχαία Ρώμη γιορτάζονταν:

Οι Nonae Caprotinae ή Caprotinia, προς τιμή της Ήρας, με γιορτές που συμμετείχαν μόνο γυναίκες (οι Ρωμαίες πατρίκιες με τις σκλάβες τους).
Στην Αρχαία Αθήνα ο Ιούλιος αντιστοιχούσε με τo δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Σκιροφοριώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Εκατομβαιώνα. Ο Σκιροφοριών ήταν ο τελευταίος μήνας του έτους και ο Εκατομβαιών ο πρώτος.

Στο διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:

Διισωτήρια στον Πειραιά, προς τιμή του Διός Σωτήρος και της Αθηνάς Σώτειρας, με ταυροθυσίες και λεμβοδρομίες.

Διισωτήρια στην Αθήνα, την τελευταία μέρα του έτους (χονδρικά 14 Ιουλίου), με προσφορά θυσίας στον Δία και παρουσίαση των νέων αρχόντων που είχαν προκύψει κατόπιν κληρώσεως από τους Αθηναίους πολίτες και θα αναλάμβαναν την εξουσία από την επομένη.

Εκατόμβαια, προς τιμή του Απόλλωνα, όπου θυσιάζονταν «εκατόμβες» ζώων.
Ηράκλεια, προς τιμή του Ηρακλή, με αγώνες στην πεδιάδα του Μαραθώνα.
Κρόνια, προς τιμή του Κρόνου.

Στην αγροτική Ελλάδα ο Ιούλιος ονομάζεται:

Αλωνάρης, Αλωνιστής, Αλωνητής, Αλωνητής, Αλωνιάτης και Αλωνεύτης, διότι την εποχή αυτή γίνεται το αλώνισμα των δημητριακών.

Στα ορεινά της πατρίδας μας συναντάται και με την ονομασία Θεριστής, καθώς λόγω των ψυχρού κλίματος ο θερισμός γίνεται τον Ιούλιο.

Στη Ρόδο τον ονομάζουν και Φουσκομηνά ή Χασκομηνά, επειδή αρχίζουν φουσκώνουν ή να χάσκουν τα σύκα, δηλαδή να ωριμάζουν και να ανοίγουν.
Στη Νάξο και τη Χίο ο Ιούλιος αναφέρεται και ως Γυαλιστής, επειδή ωριμάζουν τα σταφύλια και γυαλίζει η ρώγα τους.

Δευτερόλης ή Δευτερογιούλης, επειδή είναι ο δεύτερος μήνας του καλοκαιριού.
Αηλιάς ή Αηλιάτης, λόγω της γιορτής του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου.
Μεγάλες θρησκευτικές γιορτές του μήνα:

Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, ιατρών που εξασκούσαν αφιλοκερδώς το επάγγελμά τους (1 Ιουλίου) Αγίας Κυριακής (7 Ιουλίου), προστάτιδας ανθρώπων και ζώων από ασθένειες.

Αγίας Μαρίνας (17 Ιουλίου), προστάτιδας από εξανθηματικές νόσους.
Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου). Σχετική η παροιμία «Ο Αηλιάς κόβει σταφύλια και η Αγιά Μαρίνα σύκα».

Αγίας Παρασκευής (26 Ιουλίου), προστάτιδας των ματιών και των οπτικών.
Αγίου Παντελεήμονα (27 Ιουλίου), ιατρού που θεράπευε αφιλοκερδώς. Σχετική και η παροιμία «Κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα».

Η πηγή μας από το www.sansimera.gr