Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ (15 ΜΑΪΟΥ)

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ (15 Μαΐου)

Η οικογένεια διαχρονικά

Σαν σήμερα το 1993 με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, καθιερώθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Οικογένειας να εορτάζεται κάθε χρόνο στις 15 Μαΐου. Με αυτό τον τρόπο φαίνεται η σπουδαιότητα που αποδίδει η διεθνής κοινότητα στον θεσμό της οικογένειας.

Ο Σύλλογός μας για να τιμήσει την οικογένεια, φέτος, αποφάσισε να αναφερθεί στον θεσμό της οικογένειας διαχρονικά, δηλαδή, στο παρελθόν, για να μπορέσουμε να δούμε και την εξέλιξη του θεσμού αυτού μέχρι και σήμερα.

Ξεκινάμε από τον ρόλο που έπαιξαν από παλαιότερα οι γονείς στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους.

Στην προϊστορική περίοδο, όταν ακόμα οι άνθρωποι προσπαθούσαν να βρουν τον δρόμο τους και να εξελιχθούν και οι ίδιοι μέσα σε μία κοινωνία τον ρόλο του αρχηγού της οικογένειας τον είχε η γυναίκα. Την γυναίκα την λάτρευαν και την εκτιμούσαν, γιατί ήταν εκείνη που έφερνε στον κόσμο τα παιδιά. Ήταν εκείνη που είχε την πρωταρχική θέση στην οικογένεια, υπεύθυνη για την ανατροφή των παιδιών. Σ’ αυτή τη μητριαρχική οικογένεια τα παιδιά έπαιρναν το όνομα της μητέρας και την περιουσία την έπαιρναν οι κόρες. Βέβαια τα παιδιά μεγάλωναν μέσα σε μία οικογένεια και από τους δύο γονείς. Ο πατέρας είχε την ευθύνη να μάθει στα παιδιά του πως θα μπορούσαν να επιβιώσουν με την τέχνη του κυνηγιού.

Και όλα αυτά βέβαια μέχρι την εμφάνιση του αρότρου. Η γυναίκα δεν έχει τη μυϊκή δύναμη ν’ ανταπεξέλθει στα νέα δεδομένα, αφού η χρήση του αρότρου απαιτούσε μεγάλη σωματική δύναμη για να οργώσει. Εδώ περνά η αρχηγία της οικογένειας στον άντρα και η θέση της γυναίκας πια είναι αποκλειστικά στο σπίτι και στην ανατροφή των παιδιών της.

Στην Αρχαία Ελλάδα η θέση της γυναίκας ως μητέρα ήταν πολύ χαμηλά. Οι γυναίκες ήταν όλη την ημέρα μέσα στο σπίτι τους και ασχολούνταν με τις δουλειές του σπιτιού και μόνο. Με τον ίδιο τρόπο μεγάλωναν και τις κόρες τους, οι οποίες εκπαιδεύονταν μόνο στις οικιακές δουλειές.

Αντίθετα τα αγόρια είχαν διαφορετική διαπαιδαγώγηση. Μέχρι την ηλικία των 12 ετών έμεναν μέσα στο σπίτι. Έπειτα τα πήγαιναν σε διάφορα ιερατεία της εποχής εκείνης για να μορφωθούν ή αν η  οικογένεια είχε την οικονομική άνεση έφερνα δασκάλους στο σπίτι.

Μεγάλη σημασία έχει ότι τα παιδιά έβλεπαν σπάνια τον πατέρα τους, ο οποίος είτε θα δούλευε τις περισσότερες ώρες της ημέρας, είτα θα έπαιρνε έμπρακτα μέρος για αρκετές ώρες στα ζητήματα του δήμου. Το αποτέλεσμα ήταν την ανατροφή των παιδιών να την αναλάβει αποκλειστικά η μητέρα, που βέβαια και η ίδια δεν μπορούσε ν’ ανταπεξέλθει ολοκληρωτικά στον ρόλο της, εφόσον και η δική της μόρφωση ήταν πολύ χαμηλή. Δεν είχε δηλαδή, τις κατάλληλες γνώσεις για να δώσει τη σωστή αγωγή στα παιδιά της.

Στην αρχαία Σπάρτη, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Η θέση της γυναίκας είναι πολύ διαφορετική από εκείνης στην Αθήνα. Η γυναίκα εδώ μορφώνεται και έχει θέση και λόγο για όλα μέσα στην οικογένεια, αλλά και στην πολιτική.

Εδώ τα παιδιά ανατρέφονται και από τους δύο γονείς μέχρι την ηλικία των έξι ετών. Έπειτα τα αγόρια πήγαιναν σε στρατόπεδα για να γίνουν σωστοί πολεμιστές και την αγωγή τους αναλάμβαναν οι παιδονόμοι. Για τα κορίτσια ξεκινούσε η επιμόρφωσή τους μετά τα δέκα τους χρόνια.

Στην Αρχαία Ρώμη, τα παιδιά μέσα στην οικογένεια είχαν μία θέση, όπως αυτή των δούλων.η θέση του παιδιού στην αρχαία Ρώμη έμοιαζε πολύ μ' αυτή του δούλου. Η Δωδεκάδελτος, ένας από τους σημαντικότερους νόμους της Ρώμης, έδινε την πλήρη εξουσία του πατέρα πάνω στα παιδιά του, ο οποίος μπορούσε ακόμη και να αποφασίσει να σκοτώσει κάποιο του παιδί αν είχε κάποιο πρόβλημα σωματικό. Ο πατέρας είναι ο αρχηγός της οικογένειας και είχε την απόλυτη εξουσία πάνω σε όλα τα μέλη της οικογένειάς του. Παρόλα αυτά όμως δεν είχε καμία δουλειά με την ανατροφή των παιδιών του, την οποία αναλάμβανε πλήρως η μητέρα.

Στον Μεσαίωνα, σ’ αυτή την σκοτεινή περίοδο της παγκόσμιας ιστορίας, η ανατροφή των παιδιών μέσα στην οικογένεια είχε ως κεντρικό άξονα τη χριστιανική πίστη, με πολλές προκαταλήψεις, βαριές τιμωρίες για τους αντιφρονούντες και γενικά με μία φοβερή τρομοκρατία.

Σε αυτή την περίοδο, με μία κοινωνία που «άνθιζε» η πείνα και η εξαθλίωση του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού, ο πατέρας προσπαθώντας να βρει μία δουλειά παραμελούσε εντελώς τα παιδιά του με αποτέλεσμα η μητέρα να προσπαθεί μόνη της να τα αναθρέψει. Με αυτές τις βιοτικές συνθήκες δεν επιτρεπόταν καθόλου η σωστή διαπαιδαγώγηση των παιδιών, αλλά ούτε και η επιβίωσή τους με αποτέλεσμα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού να μένει αμόρφωτο.

Στην Αναγέννηση βελτιώνονται κάπως οι συνθήκες επιβίωσης των ανθρώπων μέσα στην κοινωνία. Έχουμε περισσότερες ευκαιρίες μόρφωσης των παιδιών, αναπτύσσεται η λογοτεχνία, η ποίηση και οι παιδαγωγοί της εποχής εκείνης επηρεάζονται σημαντικά από τον δυτικό τρόπο σκέψης και τα φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής.

Στις πλούσιες οικογένειες οι γονείς πια δεν ασχολούνται με την αγωγή των παιδιών τους, τα οποία αφήνουν στα χέρια των παραμάνων και των δασκάλων ξένων γλωσσών, μουσικής κ.λ.π. Στις χαμηλές τάξεις συνεχίζει την αγωγή των παιδιών να την έχει η μητέρα, ενώ ο πατέρας ασχολείται περισσότερο με το να έχει πάντα εργασία.

Στην Τουρκοκρατία, λόγω των πολύ άσχημων συνθηκών με τους πολέμους, οι γονείς δεν είχαν τη δυνατότητα, αλλά και τη διάθεση να αναθρέψουν σωστά τα παιδιά τους. Ο πατέρας βρισκόταν συνεχώς μακριά από το σπίτι και τα παιδιά του, αλλά ακόμα και να ήταν σπίτι, τα προβλήματα και οι έγνοιες που απασχολούσαν κάθε Έλληνα πατριώτη δεν τον άφηναν να εφαρμόσει το ρόλο του.

Αλλά και η μητέρα λόγω της κρίσιμης κατάστασης του πολέμου, δεν ήταν σε θέση να διαπαιδαγωγήσει σωστά τα παιδιά της, μιας και κυρίαρχος φόβος και ιδέα ήταν να αποτρέψει ενδεχόμενη αρπαγή τους από τους Τούρκους.

Τα κρυφά σχολειά είχαν αντικαταστήσει κάπως την αγωγή των γονιών, όσο αφορούσε την επιμόρφωση των παιδιών.

Στη σημερινή εποχή, έχουν γίνει μεγάλες κοινωνικές αλλαγές, με αποτέλεσμα η αγωγή των παιδιών στην οικογένεια να είναι πιο σωστή. Σήμερα και οι δύο γονείς προσφέρουν πάρα πολλά τα παιδιά τους για τη διαπαιδαγώγησή τους. Μαζί όμως, όχι όπως παλιά που θεωρείτο μόνο η μητέρα υπεύθυνη.

Η βιομηχανική επανάσταση και το φεμινιστικό κίνημα συνέβαλλαν στο να "βγει" από την οικογένεια η μητέρα και να περάσει στον παραγωγικό χώρο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να καταρριφθεί ο παραδοσιακός ρόλος του πατέρα και ο ίδιος να συμμετάσχει ενεργά στην ανατροφή των παιδιών.

Υπάρχει όμως και η περίπτωση, κατά την οποία συγκεκριμένες συνθήκες εργασίας απομακρύνουν τον πατέρα από τα παιδιά, που δεν καταλαβαίνουν την έννοια της λέξης "πατέρας", πιστεύοντας ότι είναι αυτός ο οικείος ξένος που τροφοδοτεί το σπίτι και είναι συνεχώς κουρασμένος.

Η σημερινή αγωγή που προσφέρουν οι γονείς, εμπνέεται από τον σεβασμό στην προσωπικότητα του παιδιού και προσπαθούν να διαμορφώσουν μια προσωπικότητα με εσωτερική και εξωτερική ελευθερία και αυτονομία και κυρίως μια προσωπικότητα με αγάπη για τον συνάνθρωπο.

Οι Έλληνες γονείς προσπαθούν να δώσουν στα παιδιά τους μέσω της αγωγής τα αγαθά του πολιτισμού μας, τους δίνουν πνευματικά, ηθικά και υλικά εφόδια για την αντιμετώπιση της ζωής και προσπαθούν να αναπτύξουν τις ατομικές δυνατότητες και ικανότητες, για να ανταπεξέλθουν τα ίδια στις μελλοντικές δυσκολίες και τα προβλήματα που θα τους παρουσιαστούν.

Πρέπει όμως να σημειωθεί το εξής: Οι γονείς στην Ελλάδα μεγάλωσαν κάτω από αυστηρή αγωγή και διαπαιδαγώγηση και πολύ συχνά εφαρμόζουν αυτήν την αυστηρή αγωγή στα παιδιά τους, με αποτέλεσμα να γίνονται αυταρχικοί, να μη δίνουν αυτονομία και ελευθερίες, να πιστεύουν ότι τα παιδιά είναι ανώριμα για να πάρουν κάποια απόφαση, κάνοντας στο τέλος πιο μεγάλη τη διαφορά των φύλων.

Το πιο σημαντικό όμως με τους νέους γονείς είναι ότι προσπαθούν να πλησιάσουν τα παιδιά τους, να επικοινωνήσουν μαζί τους, χωρίς να υπάρχουν οι τεράστιες προκαταλήψεις των παλαιότερων ετών για το ποιός είναι υπεύθυνος από τους γονείς για την αγωγή των παιδιών και την ανατροφή τους.

 Βιβλιογραφία:  https://paroutsas.jmc.gr/family/history.htm